Zwaardere stormen
De zeespiegel stijgt en daarom wordt de Nederlandse kust de komende jaren kwetsbaarder voor overstromingen tijdens hevige stormen. Klimaatonderzoekers verwachten niet dat het aantal zware stormen de komende decennia zal toenemen, maar ze denken wel dat de kracht van deze stormen toeneemt. Sommige stormen die de komende jaren op de West-Europese kust zullen beuken, groeien uit tot echte orkanen. De combinatie van de zeespiegelstijging en extreem harde wind stuwen het water van de Noordzee op, tot zeer gevaarlijke hoogte. De afgelopen decennia zijn er tal van maatregelen genomen om de Nederlandse kustverdediging te versterken. Maar of dat voldoende is om ons laaggelegen land veilig te houden zal de toekomst uitwijzen.
Wat is het verschil tussen wind, storm en een orkaan?
Welke soorten stormen zijn er?
Waarom worden stormen door klimaatverandering heftiger?
Wat kun je doen tijdens een zware storm?
Tijdens een zware storm naar buiten gaan
Grotere kans op een superstorm
Volgens Rijkswaterstaat is onze kust de komende 50 jaar beschermd tegen een zogenaamde ‘superstorm’. Dit is een extreem zware storm die in ons huidige klimaat ongeveer eens in de 10.000 jaar voorkomt. Bij deze superstormen ontstaan enorme windsnelheden van soms wel 170 km per uur en valt er meestal zeer veel neerslag. Dergelijke stormen stellen onze kwetsbare kustlijn behoorlijk op de proef. Wanneer de klimaatverandering doorzet en de temperatuur op aarde blijft stijgen, dan kunnen we deze extreme stormen vaker verwachten. Volgens sommige wetenschappers wordt de kans op een superstorm dan veel groter (ongeveer eens in de 1000 jaar).
Wat is het verschil tussen wind, storm en een orkaan?
Zeker in Nederland waait het bijna altijd wel. Wind is een natuurlijke luchtverplaatsing die wordt veroorzaakt door horizontale luchtdrukverschillen. De windsterkte en windrichting worden voor een deel beïnvloed door de rotatie (draaiing) van de aarde en soms ook door wrijving met het aardoppervlak. Storm is een harde wind met een windkracht van 9 of meer op de schaal van Beaufort, gedurende een bepaalde periode. Een orkaan is een extreem zware storm met windkracht 12 op de Beaufortschaal. In Nederland komen orkanen op dit moment (2023) nog nauwelijks voor.
Welke soorten stormen zijn er?
Geen enkele storm is precies hetzelfde. Dat komt onder andere doordat de energiebronnen die de storm voeden ook niet altijd hetzelfde zijn. Er zijn in principe twee typen stormen:
- Stormen die hun energie halen uit het temperatuurverschillen tussen de poolgebieden en warme subtropische of tropische streken.
- Stormen die hun energie halen uit de warmte die vrijkomt bij de condensatie van waterdamp. Ze ontstaan meestal tijdens heftige onweersbuien boven warm zeewater van 27°C.
Waarom worden stormen door klimaatverandering heftiger?
Door de combinatie van warmer zeewater en vochtigere lucht zullen stormen in kracht toenemen. Door de opwarming van de aarde wordt het zeewater in de noordelijke gebieden warmer. Stormen in gematigde gebieden zoals in ons eigen land ontstaan meestal door temperatuurverschillen tussen warmere regio’s en de poolgebieden. Zware tropische stormen en orkanen ontstaan meestal door de warmte die vrijkomt door de condensatie van waterdamp. Ze komen voort uit heftige onweersbuien boven warm oceaanwater van 27°C. Door de opwarming van de aarde zal het water op het noordelijke deel van de aarde warmer worden. Hierdoor zullen krachtige orkanen die zich normaliter ontwikkelen in tropische en subtropische gebieden, vaker dichterbij het Europese continent ontstaan. De orkanen in de tropische en subtropische gebieden worden op hun beurt alsmaar heviger en zullen daardoor meer schade veroorzaken, maar ook veel meer mensenlevens gaan kosten.
Door de opwarming kunnen orkanen voor de Europese westkust verder aanzwellen
Als het op aarde warmer wordt dan kunnen de restanten van tropische orkanen, voor de kust van het Europese continent verder aanzwellen. Wanneer er een orkaan ontstaat in het tropische deel van de Atlantische Oceaan dan buigen ze vaak af via de Caraïben, richting de Noord-Amerikaanse oostkust. In afgezwakte vorm kunnen zij vervolgens ook Nederland bereiken als zware storm en ook hier nog flink wat schade aanrichten. Er is inmiddels door klimaatwetenschappers aangetoond dat orkanen in een warmer klimaat krachtiger kunnen worden, dan op dit moment het geval is. Een warmer Europa kan in de toekomst dus rekenen op hardere wind. Warme lucht bevat namelijk meer vocht en dat betekent dat als harde stormen het Europese continent bereiken, ze zich ook hier nog verder kunnen voeden met de warmte uit gecondenseerde waterdamp. Door deze extra energie worden de herfststormen in Nederland en de rest van West-Europa een stuk krachtiger.
Wat kun je doen tijdens een zware storm?
Een zware storm kan plotseling toeslaan en verwoestende gevolgen hebben. Daarom is het belangrijk om goed voorbereid te zijn en precies te weten wat je kunt doen om jezelf, je gezin en je eigendommen te beschermen. Hieronder volgt een stappenplan om jezelf en je familie door een zware storm te loodsen:
- Volg de weerswaarschuwingen
- Maak een noodplan
- Versterk je huis
- Maak je tuin stormbestendig
- Zorg voor de noodzakelijke voorzieningen en benodigdheden
- Schuil in een veilige ruimte
- Blijf op de hoogte van de storm
- Vermijd reizen tijdens een zware storm
- Na de storm
- Help anderen
Volg de weerswaarschuwingen
De eerste stap is op de hoogte te blijven van het weer. Gebruik actuele weersvoorspellingsbronnen en apps om het verloop van de zware storm nauwgezet te volgen. Het is essentieel om exact op de hoogte te blijven van naderend gevaar. Online bronnen bieden live satellietbeelden en radargegevens waarmee je stormen kunt volgen. Het is verstandig om meerdere bronnen te raadplegen, zodat je tijdig en nauwkeurig geïnformeerd bent over de weersomstandigheden en eventuele dreigingen in jouw omgeving. Geef gehoor aan de instructies van de autoriteiten. Als je gevraagd wordt om te evacueren, volg dan de aangegeven routes en instructies van de overheid en hulpdiensten.
Maak een noodplan
Ontwikkel een gedetailleerd noodplan voor jezelf en je gezin. Dit plan moet evacuatieprocedures, communicatiemethoden en een lijst met benodigdheden bevatten. Oefen het plan regelmatig, zodat iedereen weet wat te doen. In het noodplan moeten de volgende zaken zijn opgenomen:
- Communicatieplan
- Evacuatieplan
- Huisdieren en vee
- Oefen het noodplan
Communicatieplan
Bepaal een centraal contactpunt buiten de stad of regio waar familieleden elkaar kunnen ontmoeten of bellen als ze van elkaar gescheiden raken. Zorg ervoor dat elk gezinslid de contactinformatie van dit centrale punt bij zich heeft, inclusief naam, telefoonnummer en adres. Bespreek duidelijk met elkaar hoe en wanneer je contact zult opnemen met familieleden om hun veiligheid en locatie te bevestigen.
Evacuatieplan
Identificeer vooraf veilige evacuatielocaties in jouw buurt, zoals openbare schuilplaatsen of het huis van vrienden of familieleden. Plan de route naar deze locaties en overweeg alternatieve routes voor het geval de primaire route geblokkeerd is. Zorg ervoor dat alle familieleden weten hoe ze deze locaties kunnen bereiken en waar ze eventuele huisdieren kunnen onderbrengen.
Huisdieren en vee
Maak een plan voor je huisdieren en vee, inclusief voedsel, water en onderdak. Zorg voor een draagbare reiskooi of -box voor huisdieren en zorg ervoor dat ze geïdentificeerd zijn met een halsband en identificatietag. Informeer je buren of vrienden over deze huisdieren en vraag of ze bereid zijn om te helpen als dat nodig is.
Oefen het noodplan
Voer regelmatig een oefening uit om er zeker van te zijn dat alle gezinsleden weten wat te doen en waar ze naar toe moeten gaan in geval van een zware storm. Evalueer na elke oefening het noodplan en pas het indien nodig aan.
Versterk je huis
Controleer je dak op losse of beschadigde dakbedekking zoals dakpannen. Repareer of vervang deze wanneer ze beschadigd zijn of los liggen. Zorg ervoor dat ramen en deuren goed sluiten. Plaats tochtstrips om kieren te verminderen. Overweeg om stormluiken of beschermende panelen te installeren die de impact van harde wind en rondvliegend puin kunnen verminderen. Veranker je huis goed aan het fundament en gebruik indien nodig verstevigingsriemen of -beugels. Versterk garagedeuren aangezien deze vaak een zwakke schakel zijn tijdens een zware storm. Overweeg een stormbestendige garagedeur of versterkingen voor de bestaande deur.
Maak je tuin stormbestendig
Berg losse voorwerpen zoals tuinmeubilair, speelgoed, bloempotten en tuingereedschap veilig op. Deze voorwerpen kunnen tijdens een zware storm gevaarlijke projectielen worden. Snoei bomen en struiken om overhangende takken te verminderen. Dit voorkomt dat ze afbreken en schade veroorzaken. Verwijder dode of verzwakte takken, aangezien deze gemakkelijk kunnen afbreken en vallen tijdens harde wind. Zware potten met planten kunnen omvallen tijdens sterke windstoten. Bevestig ze daarom aan de grond zodat ze niet los kunnen raken of plaats ze tijdelijk binnen. Controleer of er verder geen gevaarlijke obstakels zijn die los kunnen raken en schade of letsel kunnen veroorzaken.
Verstevig tuinhekken en schuttingen
Controleer of tuinhekken en schuttingen stevig zijn verankerd en verstevig ze indien nodig om te voorkomen dat ze omvallen. Zorg ervoor dat de afvoersystemen (zoals goten en regenpijpen) vrij zijn van verstoppingen, zodat water tijdens zware regenval goed kan worden afgevoerd. Als je tuinmeubilair niet kunt binnenhalen, plaats het dan in een afgeschermde ruimte, zoals een beschutte veranda, om de kans op schade te minimaliseren. Zorg ervoor dat je deze maatregelen neemt, ruim voordat een zware storm nadert.
Zorg voor de noodzakelijke voorzieningen en benodigdheden
Leg een noodvoorraad aan die minstens 72 uur kan voorzien in de basisbehoeften, inclusief voldoende drinkwater, niet bederfelijk voedsel, medicijnen, verbandmiddelen, luiers en hygiëneproducten. Houd een zaklamp, batterijen, een draagbare noodradio (om de regionale rampenzenders te kunnen ontvangen), dekens, warme kleding, comfortartikelen en een EHBO-kit binnen handbereik. Denk ook aan multifunctioneel gereedschap en materialen, zoals bijvoorbeeld ducttape, touw en plastic zeil. Zorg ook voor voldoende voedsel, water en benodigdheden voor je huisdieren. Pin voldoende contant geld aangezien de geldautomaten mogelijk niet beschikbaar zijn als de stroom uitvalt.
Dynamo USB lader
Zorg ervoor dat je mobiele apparaten volledig zijn opgeladen en dat je een draagbare oplader hebt om ze indien nodig op te kunnen laden. Er zijn speciale draagbare stroomgeneratoren op de markt waarmee je je smartphone middels een dynamo USB lader kunt opladen, als de elektriciteit is uitgevallen. Je kunt dan stroom opwekken door te zwengelen aan een hendeltje.
Medicijnen en medische apparatuur
Oudere mensen of mensen met speciale behoeften gebruiken vaak medicijnen en medische apparatuur. Zorg ervoor dat deze tijdens een zware storm zijn veiliggesteld en bereikbaar zijn. Bewaar deze benodigdheden op een gemakkelijke en bekende locatie, bijvoorbeeld in een noodrugzak of -kist. Controleer regelmatig de houdbaarheid van voedsel, batterijen en andere items en vernieuw ze indien nodig. Een goed voorbereide noodvoorraad kan het verschil maken bij het doorstaan van een zware storm en de nasleep ervan.
Schuil in een veilige ruimte
Superstormen kunnen extreem hoge windsnelheden voortbrengen. Dit kan leiden tot verwoestende windstoten die gebouwen, bomen en infrastructuur vernietigen. Deze stormen kunnen enorme hoeveelheden regen produceren. Ze veroorzaken vaak een aanzienlijke stijging van het zeewater (stormvloed), wat kan leiden tot het overspoelen van kustgebieden en ernstige overstromingen. Hierdoor kan veel schade ontstaan aan woningen en wegennetwerken. Zoek bij het naderen van een zware storm een veilige plek op in je huis, bij voorkeur in een centrale ruimte zonder ramen. Schuilen in een kelder biedt wellicht veiligheid tegen de storm zelf, maar vormt een risico in kust- en rivierengebieden. Bij een mogelijke dijkdoorbraak kunnen kelders immers vollopen met water.
Blijf op de hoogte van de storm
Houd tijdens een zware storm de weerswaarschuwingen in de gaten via een batterij-aangedreven weer- of noodradio. Hiermee blijf je op de hoogte van de situatie. Gebruik populaire weer-apps en meteorologische websites die actuele informatie, radarbeelden en voorspellingen verstrekken. Volg ook meteorologen en weersites op sociale media. Zij plaatsen regelmatig updates en waarschuwingen over de weersgesteldheid. Veel regio’s bieden specifieke waarschuwingsapps, zoals de NL-Alert app in Nederland, die directe meldingen stuurt bij noodsituaties in een bepaald gebied, waaronder zware stormen. Schakel de televisie in op lokale nieuwszenders voor actuele weerberichten en noodsituatie-updates. Raadpleeg de websites van de nationale of lokale overheid voor weerrichtlijnen en noodsituatiewaarschuwingen. Deze websites verstrekken vaak specifieke instructies voor jouw regio.
Vermijd reizen tijdens een zware storm
Ga niet de weg op tijdens een zware storm, tenzij dit absoluut noodzakelijk is. Het vermijden van verkeer vermindert het risico op ongelukken. Zware regen, sneeuw of hagel die vaak gepaard gaat met stormachtig weer kan het zicht drastisch verminderen, waardoor het moeilijk is om de weg en andere voertuigen te zien. Stormen kunnen wegen overstromen of bedekken met sneeuw of ijs, wat leidt tot gevaarlijke rijomstandigheden. Ook als je ervaring hebt met rijden in deze omstandigheden, zijn er nog altijd andere bestuurders die onvoorspelbaar gedrag kunnen vertonen. Zware windstoten kunnen voertuigen uit balans brengen en ze van de weg afduwen.
Wegafsluitingen
Tijdens een zware storm worden wegen vaak afgesloten door de autoriteiten vanwege de gevaarlijke omstandigheden. Het negeren van wegafsluitingen kan leiden tot ongelukken. Als je vast komt te zitten op de weg of betrokken raakt bij een ongeval tijdens een zware storm, is het moeilijk voor de hulpdiensten om snel te reageren. Ze worden zelf immers ook gehinderd door het slechte weer. Het is over het algemeen het veiligst om thuis te blijven en te wachten tot de weersomstandigheden verbeteren, voor dat je weer de weg opgaat. Als reizen echt noodzakelijk is, zorg er dan voor dat je goed bent voorbereid en blijf op de hoogte van de weersomstandigheden.
Na de storm
Als de verwoestende zware storm is overgetrokken, is het essentieel om veiligheid voorop te stellen en bepaalde stappen te volgen om jezelf, je gezin en je eigendommen te beschermen. Blijf binnen totdat de autoriteiten aangeven dat het veilig is om naar buiten te gaan. Blijf uit de buurt van ramen en deuren, want er kunnen nog steeds gevaarlijke windstoten zijn. Controleer op verwondingen bij jezelf, je gezinsleden en buren. Verleen eerste hulp indien nodig en schakel medische hulp in als er sprake is van ernstige verwondingen.
Controleer op gaslekkages en elektrische problemen
Controleer of er gaslekkages zijn. Als je een gaslek vermoedt, sluit dan de gastoevoer af en verlaat het gebouw. Gebruik geen open vuur of elektrische schakelaars in de buurt van een gaslek. Controleer je woning op eventuele schade, inclusief waterlekkages, instortingsgevaar en elektrische problemen. Schakel de hoofdschakelaar voor elektriciteit uit als je elektrische problemen opmerkt. Als je drinkwater hebt opgeslagen in voorbereiding op de storm, gebruik dit dan in plaats van mogelijk besmet water uit de kraan. Raadpleeg je noodvoorzieningen, zoals drinkwater, niet-bederfelijk voedsel, dekens en zaklampen. Zorg ervoor dat deze nog steeds in goede staat zijn en voldoende voorraad hebben om je gedurende enkele dagen te ondersteunen.
Stormschade
Als je ernstige schade hebt aan je huis of eigendommen meld dit dan aan je verzekeringsmaatschappij en de lokale autoriteiten. Maak foto’s en video’s van de schade als bewijs voor je verzekeringsclaim. Verzamel informatie over de schade, waaronder een omschrijving van de schade, de datum en het tijdstip waarop deze zich heeft voorgedaan, en de locatie van de schade. Geef een exacte beschrijving van de oorzaak van de schade, zoals harde windstoten, overstroming, hagel of een andere specifieke oorzaak die zich tijdens de zware storm heeft voorgedaan. Maak een schatting van de omvang van de stormschade als dat mogelijk is. Dit kan helpen bij het beoordelen van de noodzaak voor onmiddellijke reparaties en herstelwerkzaamheden. Bewaar alle documentatie met betrekking tot de schade en de reparaties, zoals facturen, ontvangstbewijzen en correspondentie met de verzekeringsmaatschappij.
Wees geduldig
Het kan even duren voordat de verzekeringsmaatschappij je claim beoordeelt en verwerkt, vooral als er veel schadeclaims zijn na een zware storm. Wees geduldig en blijf in contact met je verzekeraar voor updates. Het is belangrijk om een gedetailleerd en accuraat verslag van de schade te verstrekken aan je verzekeringsmaatschappij, aangezien dit het proces van schadevergoeding zal vergemakkelijken. Vergeet niet dat specifieke eisen en procedures kunnen variëren afhankelijk van je verzekeringsmaatschappij en polis, dus zorg ervoor dat je de instructies van je verzekeringsmaatschappij nauwkeurig opvolgt.
Help anderen
Na een zware storm kan de omgeving chaotisch en verontrustend zijn. In dit soort situaties is het belangrijk om solidariteit te tonen door je buren en andere mensen in de omgeving te helpen en te controleren of ze veilig zijn en assistentie nodig hebben. Als je schade in de buurt hebt opgemerkt kun je samen met je buren bekijken hoe jullie kunnen helpen met het opruimen en uitvoeren van herstelwerkzaamheden. Sommige mensen zitten mogelijk zonder voedsel of andere benodigdheden. Als je extra voorraden in huis hebt, kun je je eigen noodvoorraad wellicht met hen delen. Hierdoor kun je de mensen om je heen niet alleen geruststellen, maar ook bijdragen aan het herstel en de veerkracht van de gemeenschap als de zware storm eenmaal is gaan liggen.
Tijdens een zware storm naar buiten gaan
Het is gevaarlijk om tijdens een zware storm naar buiten te gaan, maar er kunnen situaties zijn waarin je geen andere keus hebt. Als je toch naar buiten moet kun je de volgende voorzorgsmaatregelen nemen:
- Luister naar de weerswaarschuwingen
- Vermijd grote open gebieden
- Draag geschikte kleding
- Bescherm je ogen
- Blijf laag bij de grond
- Wees voorbereid op calamiteiten
- Vermijd bomen en losse objecten
- Wees voorzichtig bij waterwegen
- Blijf alert
- Informeer anderen over je locatie
Luister naar de weerswaarschuwingen
Blijf op de hoogte van de weersomstandigheden en luister naar de weerswaarschuwingen en adviezen van de autoriteiten. Hierdoor kun je beter inschatten of het echt nodig is om naar buiten te gaan.
Vermijd grote open gebieden
Probeer grote open gebieden (zoals velden, weilanden, parken, stranden en open watergebieden) te vermijden, aangezien deze gevoeliger zijn voor sterke windstoten en rondvliegende voorwerpen.
Draag geschikte kleding
Kleed je in lagen en zorg ervoor dat je kleding waterdicht en windbestendig is. Draag een stevige muts om jezelf te beschermen tegen de elementen.
Bescherm je ogen
Draag een veiligheids- of zonnebril om je ogen te beschermen tegen rondvliegend puin, stof en regen.
Blijf laag bij de grond
Als de wind erg sterk is, kun je het beste laag bij de grond blijven om het risico om omver geblazen te worden te minimaliseren.
Wees voorbereid op calamiteiten
Neem een mobiele telefoon en een zaklamp mee, en zorg ervoor dat deze volledig zijn opgeladen. Zo kun je in noodgevallen contact opnemen met de hulpdiensten, wanneer je in de problemen komt.
Vermijd bomen en losse objecten
Blijf uit de buurt van bomen, (verkeers)borden, vlaggenmasten, vuilnisbakken, bloempotten, bouwmaterialen, losliggende elektriciteitskabels en andere objecten die door de wind kunnen worden omvergeworpen.
Wees voorzichtig bij waterwegen
Als er overstromingsgevaar is, steek dan geen rivieren, kanalen of andere waterwegen over te voet of met de auto.
Blijf alert
Blijf alert op veranderende omstandigheden en zoek indien mogelijk snel dekking als de situatie verslechtert.
Informeer anderen over je locatie
Laat iemand weten dat je naar buiten gaat en waar je naartoe gaat, zodat ze op de hoogte zijn van je locatie. Zet locatie delen op je smartphone aan. Het is belangrijk om altijd de veiligheid voorop te stellen en alleen naar buiten te gaan tijdens een zware storm als het absoluut noodzakelijk is. Het is dan ook verstandig om te wachten tot de storm is afgenomen voordat je naar buiten gaat, als dat mogelijk is. Als je twijfelt over de veiligheid van het naar buiten gaan, raadpleeg dan de lokale autoriteiten of meteorologische diensten voor advies.
