Verstikkende rook en vlammen
Een tunnelbrand is een brand die zich voordoet in ondergrondse doorgangen, waarbij verstikkende rook en vlammen zich snel kunnen verspreiden. Gebrek aan ventilatie en beperkte evacuatiemogelijkheden vergroten het gevaar. Er zijn verschillende soorten tunnelbranden, elk met unieke kenmerken en risico’s. Tunnelbranden kunnen ontstaan door verschillende factoren, zoals technische storingen, menselijke fouten, maar ook door terroristische activiteiten. Oververhitte voertuigen, kortsluitingen en lekkages van brandbare stoffen behoren tot de veelvoorkomende oorzaken. Het gevaar van tunnelbranden is tweeledig: Er kan sprake zijn van een directe fysieke bedreiging door vlammen en rook, en het risico op langdurige blootstelling aan giftige gassen. Om die reden is een snelle evacuatie essentieel om levens te redden.
Welke soorten tunnelbranden zijn er?
Wat moet ik doen bij een tunnelbrand?
Wat moet ik vooral niet doen bij een tunnelbrand?
Hoe kunnen tunnelbranden worden voorkomen?
Welke soorten tunnelbranden zijn er?
- Oppervlaktebranden
- Voertuigbranden
- Structuurbranden
- Elektrische branden
Oppervlaktebranden
Oppervlaktebranden beginnen meestal in voertuigen of materialen in de tunnel. Deze branden kunnen onder andere worden veroorzaakt door weggegooid afval (zoals bijvoorbeeld brandende peuken of brandend papier). Ook kabelbranden of defecte elektrische apparatuur kunnen oppervlaktebranden veroorzaken.
Voertuigbranden
Voertuigbranden beginnen in voertuigen die zich in de tunnel bevinden. Deze branden kunnen onder andere worden veroorzaakt door brandstoflekken, technische defecten of ongevallen. In sommige gevallen kan een tunnelbrand beginnen als gevolg van een brand buiten de tunnel, die vervolgens naar binnen overslaat. Als er bijvoorbeeld een voertuig in de buurt van de tunnel in brand staat, kan het vuur zich verspreiden naar de tunnelingang. Daarom zijn een snelle reactie van het tunnelpersoneel, evacuatieprocedures en effectieve brandbestrijdingsmaatregelen cruciaal.
Structuurbranden
Een structuurbrand ontwikkelt zich meestal binnen de fysieke structuur van een tunnelbuis. Bij structuurbranden vatten de tunnelwanden, tunnelplafonds of tunnelvloeren vlam. Structuurbranden kunnen onder meer ontstaan door elektrische storingen, technische defecten, brandstoflekkages of problemen met de apparatuur in de tunnel. De materialen die worden gebruikt bij de constructie van tunnels kunnen van invloed zijn op hoe snel een brand zich kan verspreiden en hoe moeilijk het is om de brand te beheersen. In tunnels wordt vaak brandwerend materiaal gebruikt en zijn er brandpreventie- en brandbestrijdingsmaatregelen geïmplementeerd. Ventilatiesystemen zijn dan ook van cruciaal belang om de rookontwikkeling te beheersen en de verspreiding van brandgassen te verminderen.
Elektrische branden
Elektrische branden worden veroorzaakt door defecte elektrische systemen. Ze kunnen ontstaan als gevolg van defecte elektrische apparatuur, slechte bedrading, kortsluiting, overbelasting van het elektriciteitsnetwerk, of andere elektrische storingen. In tunnels zijn vaak verschillende elektrische systemen aanwezig, zoals verlichting, ventilatiesystemen, verkeerssignalering, en andere apparatuur, die allemaal het risico op een elektrische brand met zich meebrengen.
Brand in de Mont Blanc- en Gotthard-tunnel
Op 24 maart 1999 brak er een ernstige brand uit in de Mont Blanc-tunnel, die Frankrijk met Italië verbindt onder de Mont Blanc. Deze brand werd veroorzaakt een brandende vrachtwagen. De brand verspreidde zich snel en veroorzaakte enorme rookontwikkeling in de tunnel. Bij deze brand kwamen 39 mensen om het leven. De meesten van hen werden verstikt door de rook. Op 24 oktober 2001 brak er een brand uit in de Gotthard-tunnel in Zwitserland, een van de belangrijkste verkeerstunnels in Europa. De brand ontstond in een vrachtwagen die chemische stoffen vervoerde. Door de brand ontstond er dikke rook in de tunnel wat leidde tot de dood van 11 mensen en een flink aantal gewonden. Deze tunnelbranden hadden aanzienlijke gevolgen voor de tunnelveiligheid in Europese tunnels. Ze leidden tot herzieningen van de bestaande veiligheidsprotocollen en verbetering van de tunnelveiligheid in Europa.
Wat moet ik doen bij een tunnelbrand?
- Blijf kalm
- Volg de nooduitgangen
- Waarschuw anderen in de tunnel
- Bedek je mond en neus
Blijf kalm
Paniek verergert de situatie. Kalm blijven stelt je in staat om helder te denken en weloverwogen beslissingen te nemen. In een noodsituatie, zoals een tunnelbrand, is het belangrijk om snel te reageren en de juiste acties te ondernemen. Paniek kan leiden tot chaotische situaties, waarbij mensen zichzelf en anderen in gevaar kunnen brengen. Door kalm te blijven draag je bij aan het voorkomen van paniek bij jezelf en anderen. Bovendien bevordert kalmte, duidelijke en effectieve communicatie. Het is dan ook essentieel om instructies van hulpverleners of nooduitrustingen goed te begrijpen en op te volgen. Rustige communicatie en samenwerking met mede-tunnelgebruikers kunnen de algehele veiligheid bevorderen.
Ordelijke evacuatie
Bij stress en paniek kunnen de fysieke reacties van het lichaam (zoals bijvoorbeeld een verhoogde hartslag en versnelde ademhaling) toenemen. Door de kalmte te bewaren help je deze fysiologische reacties te beheersen en verminder je het risico op gezondheidscomplicaties. Ook draagt kalmte bij aan een ordelijke evacuatie uit de tunnel. Als mensen geordend en zonder paniek bewegen, kan de evacuatie soepeler verlopen, waardoor iedereen de tunnel sneller en veiliger kan verlaten.
Volg de nooduitgangen
Ga zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde nooduitgang. Bij een tunnelbrand kan er snelle rookontwikkeling optreden. Rook belemmert het zicht en kan schadelijke stoffen bevatten. Nooduitgangen zijn meestal voorzien van vluchtroutes die ontworpen zijn om mensen naar buiten te leiden, zelfs als er rook aanwezig is. Een tunnelbrand kan gevaarlijke gassen produceren als gevolg van verbranding van materialen en brandstoffen. Gebruik nooit de liften tijdens een brand. Gassen kunnen zich in de liftschachten ophopen, maar bij brand is er ook een risico van stroomuitval. Als de liften afhankelijk zijn van elektriciteit kun je vast komen te zitten. Pak daarom altijd de trappen. Volg de noodprocedures en instructies van hulpverleners nauwkeurig op.
Waarschuw anderen in de tunnel
Roep om hulp en help medereizigers. Door anderen in de tunnel te waarschuwen help je bij het verspreiden van informatie en het bevorderen van een snelle evacuatie. Adequate waarschuwingen kunnen paniek verminderen en chaos voorkomen. In veel tunnels zijn alarmknoppen en noodtelefoons geïnstalleerd. Gebruik deze apparaten om direct contact op te nemen met de verkeersleiding of hulpdiensten. De tunnels zijn meestal voorzien van camera’s en intercoms, waardoor je de situatie exact kunt beschrijven en instructies kunt ontvangen. Als je je in een voertuig bevindt , gebruik dan je claxon om aandacht te trekken en knipper met je koplampen om andere weggebruikers te waarschuwen voor de tunnelbrand.
Sociale media
Als je een smartphone hebt en er is internettoegang, deel dan informatie over de tunnelbrand via sociale media of berichtenservices. Hiermee kun je snel een groot aantal mensen bereiken en waarschuwen. Als je in staat bent om met anderen in de tunnel te communiceren, waarschuw hen dan duidelijk en snel. Help elkaar om kalm te blijven en volg de evacuatieprocedures zoals aangegeven door de autoriteiten. Onthoud altijd dat veiligheid de prioriteit heeft. Als het mogelijk is, verlaat de tunnel dan zo snel en veilig mogelijk.
Bedek je mond en neus
Als er rook aanwezig is blijf dan zo laag mogelijk bij de grond. De meeste schadelijke gassen concentreren zich in de rooklaag. Gebruik een doek om inademing van giftige rook te verminderen. De rook kan schadelijke stoffen bevatten, zoals bijvoorbeeld koolmonoxide, stikstofoxide, zwaveloxiden en andere verbrandingsproducten. Koolmonoxide (CO) is een zeer giftig gas dat vrijkomt bij onvolledige verbranding van organische materialen. Het kan zich snel in de bloedbaan opnemen en het vermogen van het bloed om zuurstof te transporteren verminderen, wat levensbedreigend kan zijn.
Stikstofoxiden en zwaveloxiden
Stikstofoxiden en zwaveloxiden kunnen irritatie van de luchtwegen veroorzaken en hebben schadelijke effecten op de gezondheid. Door een doek te gebruiken om je mond en neus te bedekken, kun je voorkomen dat je direct schadelijke deeltjes en gassen inademt. Een natte doek kan nog effectiever zijn omdat het sommige deeltjes kan vasthouden en de lucht die je inademt kan bevochtigen, waardoor schadelijke stoffen mogelijk minder snel worden geabsorbeerd.
Wat moet ik vooral niet doen bij een tunnelbrand?
- Niet teruggaan
- Niet in de lift stappen
- Gebruik geen open vuur
Niet teruggaan
Ga nooit terug naar de brandende zone. Terugkeren naar de brandende zone vergroot het risico op blootstelling aan vlammen en hitte. Bij tunnelbranden kunnen er veel giftige rook en gassen vrijkomen. Terug de tunnel ingaan kan leiden tot blootstelling aan deze schadelijke stoffen, wat ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Tunnels kunnen verwarrend zijn, vooral tijdens een noodsituatie. Je kunt gedesoriënteerd raken waardoor het moeilijk wordt om de weg naar veiligheid te vinden. Bovendien kan terugkeren in de tunnel het werk van hulpdiensten bemoeilijken.
Niet in de lift stappen
Pak nooit de lift maar altijd de trappen. In geval van brand wordt het afgeraden om gebruik te maken van een lift, omdat deze door stroomstoringen en mechanische storingen kunnen vastlopen. De liftschachten kunnen fungeren als verticale schoorstenen, waardoor de rook en giftige gassen de lift kunnen bereiken. Wanneer je uit een tunnel probeert te vluchten volg dan de aangegeven evacuatieroutes, om de risico’s op letsel en blootstelling aan gevaarlijke omstandigheden te minimaliseren.
Gebruik geen open vuur
Ontsteek geen lucifers of aanstekers. In een omgeving waar al een brand woedt, is er een hoog risico op verdere ontsteking als gevolg van open vuur. Zelfs kleine vonken kunnen brandbare materialen in de tunnel ontsteken, wat de situatie aanzienlijk kan verergeren. Bovendien kan het gebruik van open vuur paniek veroorzaken bij mede-evacués, wat de evacuatie-efficiëntie kan verminderen de kans op letsel vergroot.
Wat moet ik doen na een tunnelbrand?
- Zoek medische hulp
- Informeer de autoriteiten
Zoek medische hulp
Zodra je veilig buiten bent, informeer je de hulpdiensten over eventuele achtergebleven personen of details over de situatie die kunnen helpen bij hun interventie. Zoek medische hulp als er sprake is van verwondingen of mogelijke rookinhalatie. Zelfs kleine verwondingen kunnen later complicaties veroorzaken.
Informeer de autoriteiten
Rapporteer wat je hebt gezien aan de autoriteiten voor verdere analyse. Luister naar en volg de instructies van hulpdiensten en andere autoriteiten op de evacuatieplaats. Deze zullen je verder begeleiden.
Hoe kunnen tunnelbranden worden voorkomen?
Tunnelbranden kunnen worden voorkomen door regelmatig onderhoud. Het regelmatig inspecteren en onderhouden van elektrische systemen en voertuigen kan het risico op brand verminderen. Goede ventilatiesystemen helpen bij het afvoeren van rook en hitte, waardoor de verspreiding van brand kan worden beperkt. Bovendien zorgt het gebruik van brandveilige materialen bij de bouw van tunnels ervoor dat de verspreiding van het vuur kan worden vertraagd. Goed doordachte evacuatieplannen zijn dan ook essentieel om mensen snel en veilig uit de tunnel te leiden in geval van brand. Effectieve communicatiesystemen spelen een sleutelrol bij het informeren van mensen over noodsituaties en het coördineren van hulpdiensten.
Geavanceerde branddetectiesystemen
Door het gebruik van geavanceerde branddetectiesystemen kan een tunnelbrand snel worden geïdentificeerd en kunnen mensen snel worden gewaarschuwd. Het gebruik van automatische blussystemen (zoals sprinklerinstallaties) kan de brandbestrijding verbeteren. Daarnaast moet het tunnelpersoneel worden getraind in het omgaan met noodsituaties, inclusief brandbestrijding en evacuatieprocedures. Ook voorlichting over brandveiligheid en naleving van de veiligheidsregels aan mensen die door de tunnels heen rijden is cruciaal.
Verbeterde noodprocedures
Het begrijpen van tunnelbranden is van cruciaal belang voor ieders veiligheid. Een combinatie van preventie, voorbereiding en adequaat handelen kan levens redden in geval van een tunnelbrand. Door middel van uitgebreid onderzoek, innovatieve technologieën en verbeterde noodprocedures hebben de autoriteiten en tunnelbeheerders doeltreffende maatregelen geïmplementeerd om de veiligheid van tunnels te vergroten. Het gaat dan onder andere om geavanceerde branddetectiesystemen, betere ventilatie, evacuatiemogelijkheden en regelmatige veiligheidsoefeningen. Door deze veiligheidsmaatregelen zijn tunnels wereldwijd beter voorbereid op mogelijke noodsituaties.
