Goed voorbereid op een calamiteit
In een noodsituatie is een goed samengesteld overlevingspakket van levensbelang. Zorg voor voldoende water en draag zuiveringstabletten of een waterfilter bij je om (oppervlakte)water uit natuurlijke bronnen te kunnen zuiveren en veilig te kunnen drinken. Zorg daarnaast ook voor voldoende niet-bederfelijk voedsel (zoals energierepen, lang houdbare ingeblikte maaltijden en gedroogd fruit), zodat je voldoende calorieën binnenkrijgt en energie hebt om de calamiteit te doorstaan. Tevens moet een overlevingspakket zijn voorzien van een EHBO-kit met daarin de belangrijkste medische materialen om eerste hulp te verlenen, zoals verbandmiddelen, pleisters, desinfecterende middelen, pijnstillers, verbandschaar, pincet en een nooddeken.
Navigatie- en communicatiemiddelen
Persoonlijke documenten en medische informatie
Noodsignaleringsmiddelen
Noodsignaleringsmiddelen zijn nodig om de aandacht te kunnen trekken tijdens een noodsituatie en je locatie kenbaar te maken aan reddingswerkers of mensen in de buurt. Er zijn verschillende noodsignaleringsmiddelen die je tijdens een calamiteit kunt gebruiken, waaronder:
- Noodfluitje
- Spiegel
- Lichtbron
Noodfluitje
Een noodfluitje is een simpel maar krachtig hulpmiddel in een overlevingspakket dat levens kan redden. Het luide doordringende geluid van een fluitje kan over lange afstanden worden gehoord, zelfs wanneer er in de omgeving veel lawaai is. In tegenstelling tot stemgeluid (door bijvoorbeeld te schreeuwen) dat kan vervagen of worden verward met andere geluiden, biedt een fluitje een consistente en duidelijke auditieve aanwijzing van je aanwezigheid. Een noodfluitje vereist geen batterijen en hoeft niet te worden opgeladen (zoals een smartphone of andere elektronische apparaten), waardoor het in principe altijd functioneert.
Spiegel
Ook kun je een spiegel in je overlevingspakket opnemen om hulp te signaleren over lange afstanden. Het gladde reflecterende oppervlak van een spiegel kan zonlicht weerkaatsen, waardoor het een opvallend signaal creëert dat van veraf zichtbaar is. Het felle licht dat door de spiegel wordt weerkaatst kan de aandacht trekken van vliegtuigen, helikopters of reddingswerkers op de grond. Het gebruik van een spiegel om een noodsignaal af te geven vereist geen speciale vaardigheden of training. Houd de spiegel vast en richt de reflectie van het zonlicht naar de gewenste richting om je locatie te signaleren.
Lichtbron
Naast een fluitje en een spiegel is het ook belangrijk om een betrouwbare lichtbron aan je overlevingspakket toe te voegen, zoals een zaklamp. Zaklampen zijn effectief tijdens een noodsituatie omdat ze een gerichte lichtbundel produceren die over lange afstanden zichtbaar is. Bovendien zijn ze compact, draagbaar en kunnen ze worden gebruikt om ’s nachts of in donkere omgevingen signalen te geven aan reddingswerkers.
Compact en draagbaar
Als je een zaklamp aan je noodpakket toevoegt zijn er enkele belangrijke dingen waar je op moet letten, om ervoor te zorgen dat je een betrouwbare en effectieve lichtbron hebt, wanneer dat het meest nodig is. Zorg er in ieder geval voor dat de zaklamp compact en draagbaar is, zodat je hem gemakkelijk kunt meenemen in een overlevingspakket of bij je kunt dragen. De onderstaande zaklampen zijn het meest geschikt voor het gebruik tijdens calamiteiten:
- Knijpkat
- Dynamo- of handmatig opgeladen zaklampen
- LED-zaklampen
- Waterbestendige zaklampen
- Schokbestendige zaklampen
- Zaklampen met instelbare lichtstanden
Knijpkat
Een knijpkat is een handmatig bediende zaklamp die werkt op basis van een dynamo-mechanisme. Door herhaaldelijk in een hendel te knijpen wordt energie opgewekt, die vervolgens wordt gebruikt om de lamp van stroom te voorzien. Deze zaklampen zijn betrouwbaar en vereisen geen batterijen.
Dynamo- of handmatig opgeladen zaklampen
Dynamo- of handmatig opgeladen zaklampen werken op basis van kinetische energie of zonne-energie. De batterijen kunnen worden opgeladen door aan een slinger of zwengel te draaien. Deze zaklampen zijn zeer geschikt voor noodsituaties waarin geen toegang is tot externe stroombronnen.
LED-zaklampen
LED-zaklampen zijn zeer geschikt voor gebruik tijdens noodsituaties vanwege hun heldere en energiezuinige verlichting. Ze bieden over het algemeen een krachtige lichtbundel die over lange afstanden zichtbaar is en hebben een lange levensduur, waardoor ze betrouwbaar zijn voor langdurig gebruik.
Waterbestendige zaklampen
Kies voor zaklampen die waterbestendig zijn, zodat ze blijven functioneren in regenachtige omstandigheden of als ze per ongeluk in water worden ondergedompeld. Dit verzekert je van een betrouwbare werking, zelfs onder moeilijke weersomstandigheden of tijdens een natuurramp zoals een overstroming.
Schokbestendige zaklampen
Zaklampen die schokbestendig zijn kunnen tegen een stootje en blijven werken na een val of stoot. Dit is vooral belangrijk in noodsituaties waar je uitrusting mogelijk ruw wordt behandeld.
Zaklampen met instelbare lichtstanden
Zaklampen met instelbare lichtstanden zoals een dimbare functie of verschillende lichtmodi (zoals hoog, laag en knipperend) geven je de flexibiliteit om de lichtintensiteit aan te passen en te besparen op batterijvermogen.
Stroboscopische lampen
Ook zogenaamde stroboscopische lampen kunnen effectief zijn tijdens een calamiteit. Deze lampen produceren pulserende lichtflitsen die opvallen in het donker en werken ook goed in omstandigheden met beperkt zicht. Omdat stroboscopische lampen alleen flitsen in plaats van continu branden, verbruiken ze minder energie en is de batterij minder snel leeg. Dit is cruciaal tijdens calamiteiten waar energiebronnen mogelijk beperkt zijn. Deze lampen kunnen niet alleen worden gebruikt als noodsignaleringsmiddel, maar kunnen ook dienen als reguliere zaklampen om bijvoorbeeld de weg te verlichten. Stroboscopische lampen zijn doorgaans eenvoudig te bedienen met één druk op de knop.
Lichtstaven
Lichtstaven (ook wel glowsticks genoemd) zijn zelfstandige lichtbronnen die worden geactiveerd door ze te buigen of erin te knijpen. Deze draagbare staven produceren een helder licht zonder elektriciteit en kunnen gedurende enkele uren continu licht geven. Ze kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om paden of routes te markeren, waardoor het gemakkelijker wordt om de weg terug te vinden naar een veilige locatie. Bovendien kunnen ze fungeren als veiligheidssignalen om andere mensen te waarschuwen voor gevaarlijke omstandigheden of obstakels.
Flexibel plastic gevuld met chemicaliën
Lichtstaven zijn meestal gemaakt van flexibel plastic gevuld met chemicaliën die een chemische reactie veroorzaken, wanneer ze worden geactiveerd door te knijpen of te buigen. Deze chemische reactie produceert licht zonder dat er externe energiebronnen nodig zijn, waardoor ze kunnen worden gebruikt tijdens calamiteiten waar de stroomvoorziening beperkt is of volledig ontbreekt. Deze lichtbronnen zijn veilig in het gebruik en vormen een waardevolle aanvulling in een overlevingspakket.
Vuur maken zonder aansteker
Ook vuur kan dienen als een noodsignaleringsmiddel (vooral ’s nachts). Het produceren van rook door groene planten of nat hout aan het vuur toe te voegen, kan de rookkolom beter zichtbaar maken voor reddingswerkers. Er zijn verschillende manieren om vuur te maken als je niet beschikt over een aansteker of lucifers:
- Gebruik een vuursteen en een stuk staal
- Pas de lensmethode toe
- Pas de wrijvingsmethode toe
- Creëer een chemische reactie
- Gebruik een blaaspijp
- Maak gebruik van vuur-aanmaak-touw
Gebruik een vuursteen en een stuk staal
Je kunt bijvoorbeeld een vuursteen en een stuk staal gebruiken om vonken te creëren. Houd het staal tegen de vuursteen en sla erop met een scherpe beweging. De vonken die ontstaan kunnen worden opgevangen door tondel (droog, brandbaar materiaal zoals bijvoorbeeld droog mos, gedroogde bladeren of fijne pluizen van planten) om vuur te maken.
Pas de lensmethode toe
Gebruik een vergrootglas, zaklantaarnlens of een stuk glas om zonlicht te concentreren op het tondel. Richt de lens op een kleine bundel zonlicht en focus deze op het tondelmateriaal. Wanneer het voldoende geconcentreerd is, zal het tondel beginnen te smeulen en uiteindelijk vlam vatten.
Pas de wrijvingsmethode toe
De wrijvingsmethode vereist wat oefening en geduld. Wrijf een stok of tak snel tussen je handpalmen of tegen een stuk hout om wrijvingswarmte te genereren. Deze warmte kan tondel doen smeulen en uiteindelijk vuur veroorzaken. Er zijn verschillende wrijvingstechnieken die je kunt uitproberen, zoals de ‘boogboormethode’ of de ‘handboormethode’.
Boogboormethode
De boogboormethode is een oude wrijvingstechniek die als volgt werkt:
Gebruik een stevige stok als boog en een plat stuk hout als boor. Het boorhout moet dun en recht zijn, terwijl de boog lang genoeg moet zijn om comfortabel vast te houden. Leg het boorhout plat op de grond en plaats een stukje tondel onder het uiteinde ervan om de smeulende deeltjes op te vangen. Wikkel een stuk touw rond de boog en het boorhout, zodat het boorhout stevig vastzit en niet wegglijdt tijdens het draaien. Houd het boorhout stevig vast tussen je handpalmen en begin langzaam de boog heen en weer te bewegen. Dit zorgt voor wrijving tussen het boorhout en de ondergrond, waardoor warmte wordt gegenereerd. Blijf de boog met constante druk en snelheid heen en weer bewegen, terwijl je geleidelijk meer druk uitoefent op het boorhout. Na verloop van tijd zal de wrijving genoeg warmte genereren om het tondelmateriaal te doen smeulen en uiteindelijk vlam te vatten.
Handboormethode
Ook de handboormethode is een traditionele wrijvingstechniek om vuur te maken en werkt als volgt:
Zoek een stevige stok als boor en een plat stuk hout als basis. Het boorhout moet dun en recht zijn, terwijl de basis een kleine inkeping heeft om het boorhout op zijn plaats te houden. Plaats het boorhout rechtop in de inkeping van de basis, met een stukje tondel eronder om de smeulende deeltjes op te vangen. Plaats je handen aan weerszijden van het boorhout en oefen stevige druk uit terwijl je het boorhout snel tussen je handpalmen draait. Dit genereert wrijving tussen het boorhout en de basis, waardoor warmte wordt geproduceerd. Blijf constant druk uitoefenen en het boorhout snel draaien, terwijl je geleidelijk meer druk uitoefent naarmate het proces vordert. Na verloop van tijd zal de warmte die wordt gegenereerd, het tondelmateriaal doen smeulen en uiteindelijk vlam vatten. De handboormethoden vereist wat oefening en geduld, maar het is een effectieve manier om vuur te maken zonder moderne hulpmiddelen.
Creëer een chemische reactie
Sommige chemische stoffen (zoals bijvoorbeeld kaliumpermanganaat en glycerine) kunnen een reactie veroorzaken die warmte produceert. Meng deze stoffen met tondel en wacht tot de reactie begint. Wees voorzichtig bij het hanteren van de chemische stoffen en zorg ervoor dat je ze veilig opslaat.
Gebruik een blaaspijp
Ook kun je een blaaspijp gebruiken om vuur te maken. Kies een droog en brandbaar materiaal (zoals tondel) om als basis te dienen voor het vuur. Plaats de tondel vervolgens op een vlakke ondergrond en gebruik een wrijvende beweging met een stuk hout of steen om warmte te genereren. Dit veroorzaakt smeulen in het tondelmateriaal. Plaats de blaaspijp voorzichtig over de smeulende tondel, zodat de opening van de buis het smeulende materiaal bedekt. Blaas krachtig en gelijkmatig in de blaaspijp waardoor lucht door de buis wordt geblazen en naar de smeulende tondel wordt geleid. De extra zuurstof zal de smeulende tondel verder aanwakkeren en het vuur doen ontbranden.
Maak gebruikt van vuur-aanmaak-touw
Je kunt ook vuur-aanmaak-touw aan je overlevingspakket toevoegen om snel en eenvoudig vuur te kunnen maken, zelfs in uitdagende omstandigheden zoals regen of wind. Vuur aanmaak touw (ook vaak vuurstarterskoord genoemd) is een compact en brandbaar koord dat is geïmpregneerd met een ontvlambaar materiaal, zoals bijvoorbeeld was, petroleum of paraffine. Om vuur te maken hoeft je alleen maar een stukje van het touw af te knippen, het aan te steken met een aansteker of vuursteen en vervolgens het smeulende uiteinde te gebruiken om tondel of ander brandbaar materiaal te ontsteken.
Wees voorzichtig met brandbare materialen
Ongeacht welke methode je ook kiest om vuur te maken tijdens een noodsituatie, het is altijd belangrijk om voorzichtig te zijn met brandbare materialen en tondel binnen handbereik te hebben voordat je begint. Het is verstandig om nu alvast te oefenen met vuur maken, zodat je tijdens een noodsituatie precies weet wat je moet doen.
Combinatie van lichtbronnen
Door een combinatie van bovenstaande lichtbronnen toe te voegen aan je overlevingspakket, vergroot je je kansen om gezien te worden en snel hulp te krijgen in noodsituaties. Zorg ervoor dat je altijd een of meerdere van deze lichtbronnen bij de hand hebt (samen met reservebatterijen of andere energiebronnen), zodat je altijd klaar bent om noodsignalen af te geven wanneer dat nodig is.
Multifunctioneel gereedschap
Een multitool in je overlevingspakket biedt uitkomst voor verschillende taken zoals snijden, schroeven aandraaien en het uitvoeren van kleine reparaties. Een multitool kan onder meer de volgende gereedschappen bevatten:
- Mes
- Vork
- Lepel
- Tang
- Schroevendraaier
- Moersleutel
- Boor
- Flesopener
- Blikopener
- Hamerkop
- Vijl
- Schaar
- Zaag
- Priem (om gaten te maken in leer en stof)
- Meetlint
- Pincet
- Wire striper (voor het strippen van draden)
Karabijnhaken
Karabijnhaken zijn metalen gespen met een veerbelaste poort, die worden gebruikt om snel en veilig items aan elkaar te bevestigen. De haken hebben een ovale D-vormige constructie met een scharniersluiting die kan worden geopend om voorwerpen toe te voegen of te verwijderen, en vervolgens weer te sluiten om ze op hun plaats te vergrendelen. Karabijnhaken worden vaak gebruikt tijdens het klimmen en bij reddingsoperaties.
Opvouwbare schep
Een opvouwbare of uitschuifbare schep in je overlevingspakket kan worden gebruikt voor graafwerk, zoals het graven van een vuurput, het begraven van afval, het aanleggen van een schuilplaats of het graven van een latrine (om de hygiëne tijdens een calamiteit te handhaven). Dit komt vooral van pas in noodsituaties waarin je snel een noodonderkomen of vuur nodig hebt. Tevens kan een opvouwbare schep worden gebruikt om obstakels of puin te verwijderen die je pad kunnen blokkeren, zoals afgewaaide taken of stenen. Bovendien kan een schep ook worden gebruikt als signaleringsmiddel door het te gebruiken om spiegels, kleding of andere items omhoog te tillen, om de aandacht te trekken van reddingswerkers of passerende vliegtuigen.
Paracord-armband
Een paracord-armband is een armband gemaakt van parachutekoord. Deze armband wordt vaak gedragen als een modeaccessoire, maar heeft ook verschillende praktische toepassingen. Het parachutekoord dat in de armband is verwerkt kan worden ontrafeld voor verschillende survivaldoeleinden tijdens een noodsituatie, zoals het bouwen van een schuilplaats, het repareren van uitrusting of het vastbinden van spullen. Het parachutekoord kan ook worden gebruikt als touw om een dekzeil (tarp) vast te binden, een reddingslijn te maken of een splint te maken voor gewondentransport. Een splint (of spalk) is een medisch hulpmiddel waarmee een gebroken of verwond lichaamsdeel kan worden ondersteund en geïmmobiliseerd. Het dragen van een paracord-armband zorgt ervoor dat je altijd een stuk touw bij de hand hebt voor onverwachte situaties.
Tarp
Een tarp (dekzeil) is een veelzijdig en duurzaam stuk materiaal dat wordt gebruikt als bescherming tegen de elementen. Het is meestal gemaakt van waterdichte stoffen zoals canvas, nylon of polyetheen en wordt vaak gebruikt tijdens outdoor activiteiten, kamperen, backpacken, maar kan dus ook bescherming bieden tijdens calamiteiten. Tarps kunnen op verschillende manieren worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld als luifel boven een kampplaats, als noodonderkomen of als bescherming voor nooduitrusting. Wanneer tarps niet worden gebruikt kunnen ze gemakkelijk worden opgevouwen of opgerold tot een compact formaat, waardoor ze weinig ruimte innemen in een overlevingspakket.
Navigatie- en communicatiemiddelen
Een kompas, kaarten en een draagbare noodradio op batterijen in een overlevingspakket zijn essentieel om jezelf te kunnen oriënteren en contact te houden met de hulpdiensten of mede-overlevenden. Met vloeistof gevulde kompassen zijn stabiel en betrouwbaar (zelfs bij beweging) en hebben een drijvende naald die altijd naar het noorden wijst. Kies een robuust kompas met een lichtgevende wijzerplaat, zodat je ook ’s nachts of bij weinig licht kunt zien waar het noorden is.
Gedetailleerde informatie over hulpbronnen
In noodsituaties waarin GPS-systemen niet meer beschikbaar zijn of uitvallen, kunnen kaarten dienen als betrouwbare back-upnavigatiemiddelen. Ze bieden cruciale informatie over het terrein, wegen, waterwegen en oriëntatiepunten, wat essentieel is voor het plannen van een noodroute. Kaarten bevatten vaak gedetailleerde informatie over hulpbronnen zoals waterbronnen, schuilplaatsen en mogelijke gevaren, waardoor ze waardevol zijn voor het nemen van beslissingen in noodsituaties. Kaarten kunnen ook worden gebruikt om de exacte locatie door te geven aan reddingsdiensten of andere hulpverleners, waardoor de kans op snelle en nauwkeurige hulp wordt vergroot.
Draagbare noodradio op batterijen
Een draagbare noodradio op batterijen is onmisbaar in een overlevingspakket. Met een radio blijf je op de hoogte van het laatste nieuws, weerberichten en noodwaarschuwingen op de regionale rampenzenders. Sommige noodradio’s hebben ingebouwde noodsignalen (zoals een lichtflits of sirene) die kunnen worden gebruikt om hulp te signaleren. Een noodradio is niet alleen van belang om de instructies van de autoriteiten te kunnen ontvangen, maar een radio biedt ook wat afleiding tijdens stressvolle situaties, wat een positieve uitwerking heeft op de gemoedstoestand en het moreel tijdens een calamiteit.
Persoonlijke documenten en medische informatie
Ook mogen kopieën van identificatiedocumenten en medische gegevens niet ontbreken in een overlevingspakket. Met persoonlijke documenten zoals identiteitsbewijzen, paspoorten en rijbewijzen kun je jezelf en je gezinsleden identificeren in noodsituaties. Medische gegevens (zoals informatie over allergieën, medicatie, bloedgroep en contactgegevens van artsen) zijn belangrijk voor hulpverleners om de juiste zorg te kunnen bieden. Het opnemen van contactgegevens van familieleden en vrienden in een overlevingspakket kan helpen bij het coördineren van hulp en het in contact blijven met dierbaren.
Contant geld
Contant geld kan van pas komen als de elektronische betalingssystemen en pinautomaten tijdens een noodsituatie niet meer beschikbaar zijn. Als je wat contant geld in je overlevingspakket opneemt, heb je in ieder geval wat financiële middelen om essentiële benodigdheden zoals voedsel, water, medicijnen en onderdak te betalen. In noodsituaties waarin de economie instabiel is, kan contant geld dienen als ruilmiddel voor het verkrijgen van goederen of diensten, zelfs als de traditionele valuta hun waarde verliezen.
Hygiëneproducten
Om de verspreiding van ziektekiemen te voorkomen tijdens een calamiteit is het belangrijk dat je overlevingspakket is voorzien van hygiëneproducten, zoals toiletpapier, handdesinfecterende middelen, zeep, tandenborstel, tandpasta, wegwerpdoekjes, menstruatieproducten en wattenstaafjes. Door deze producten in een noodpakket op te nemen kun je blijven zorgen voor een goede persoonlijke hygiëne, zelfs in noodsituaties waarin sanitaire voorzieningen beperkt zijn.
Bescherming tegen noodweer
Tijdens een noodsituatie zoals extreme weersomstandigheden is het belangrijk dat je jezelf en je dierbaren optimaal kunt beschermen tegen de elementen. Zorg er daarom voor dat je in je overlevingspakket ook regenponcho’s, zonnebrandcrème en een insectenwerend middel opneemt.
Controleer je overlevingspakket regelmatig
Met een noodpakket vergroot je je zelfredzaamheid en je vermogen om effectief te handelen tijdens een calamiteit. Zorg ervoor dat je het overlevingspakket regelmatig controleert en bijwerkt als er bepaalde items over de houdbaarheidsdatum heen zijn of als de inhoud van het pakket niet meer voldoet aan je behoeften. Je behoeften en omstandigheden kunnen in de loop van de tijd veranderen. Misschien heb je meer noodrantsoenen of water nodig omdat je gezinsuitbreiding hebt gehad, of moet je je overlevingspakket aanpassen aan nieuwe specifieke weersomstandigheden of geografische locaties.
Nieuwe producten en technologieën
Er komen voortdurend nieuwe producten en technologieën op de markt die de effectiviteit van je overlevingsuitrusting kunnen verbeteren. Door je noodpakket regelmatig te updaten kun je profiteren van deze nieuwe ontwikkelingen. Sommige items in een overlevingspakket kunnen slijten of beschadigd raken door gebruik of blootstelling aan elementen. Door ze regelmatig te controleren kun je versleten of beschadigde items vervangen, voordat ze in een noodsituatie falen. Een up-to-date survivalpakket is dan ook een investering in je eigen veiligheid en gemoedsrust.
